شاید شما هم یکی از هزاران نفری باشید که ریزش مو دارند و علت ریزش مو و راه درمان آن را نمی دانند ؟ شاید به پزشک هم مراجعه کرده باشید ولی به نتیجه ی مطلوبی نرسیده اید و بابت این امر هزینه ی گزافی هم خرج کرده اید!!و شاید هم احتمال می دهید کهریزش موی شما ارثی می باشد و به آن توجهی نمی کنید، در این مطلب از پارال طب سعی شده تا به علت های مختلفی که ممکن است باعث ریزش موهایتان شود بپردازیم با ما همراه باشید.
دوره ی رشد و ریزش طبیعی موها
به طور طبیعی روزانه 10% از موهای سر شما در حال استراحت هستند.بعداز 40 تا 60 روز موهایی که در حال استراحت بودند به طور طبیعی شروع به ریزش می کنند و موهای جدیدی به جای آنها شروع به رویش می کنند.این رویش مو بعداز مدت 2 تا 6 سال متوقف می شوند.در این دوره هر تار مو یک سانتی متر رشد می کند.
بنابراین ریزش چند تار مو در هر روز به عنوان یک دوره ی طبیعی از ریزش مو محسوب می شود اما ریزش مو در بعضی از افراد بیش از حد بوده و این ریزش می تواند در مردان ، زنان و کودکان متفاوت باشد.
علت های ریزش مو :
ریزش مو علت های مختلفی دارد که در زیر به بخشی از آنها اشاره شده است :
1.در تعادل نبودن مواد معدنی و ویتامین ها در بدن
بدن انسان همواره برای متابولیزم صحیح ، تولید آنزیم ها ، هورمون ها و عملکرد صحیح بخش های مختلف خود به ویتامین ها ومواد معدنی نیاز دارد.به مواد معدنی ابزاری برای تمامی فعالیت های بیوشیمیایی بدن گفته می شود ، به عنوان مثال بدن انسان از عنصر روی برای تولید کردن آنزیم های گوارشی و تبدیل مواد غذایی به انرژی ،تولید اسپرم و …،از آهن برای تولید قلبول های قرمز ، از کلسیم برای ترمیم کردن استخوان ها و دندان ها و همچنین فعالیت سیستم اعصاب مرکزی ، از منیزیم برای تنظیم ظربان قلب و فشار خون استفاده می نماید.عدم تعادل بین مواد معدنی موجود دربدن باعث ایجاد اختلال و سبب بروز بیماریها و مشکلاتی در بدن انسان می شود.
برای مثال افرادی هستند که از بی خوابی رنج می برند ، علت این امر ممکن است کافی نبودن مواد یا عناصری که به آرامسازی سیستم اعصاب مرکزی ذهن و عضلات کمک می نماید و یا به دلیل اضافه بودن مواد معدنی که باعث تحریک شدن سیستم اعصاب و ذهن می شود و در نتیجه فرد نمی تواند به حالت استراحت یا همان خواب برود.
بدن ما نیز برای حفاظت از موها و تلاش برای رویش مجدد موها نیاز دارد تا به صورت روزانه از ویتامین ها ، مواد معدنی ،پروتئین و سایر مواد مغذی تغذیه نماید،حال اگر این مواد معدنی و عناصر حیاتی در بدن از حد نرمال بگذرد (کمبود یا ازدیاد انها)باعث ریزش مو و کاهش رویش موهای جدید می گردد و اصلی ترین دلیل علت ریزش مو در اکثر افراد هم در زنان و هم در مردان به همین دلیل می باشد که این موضوع به دو بخش الف)کمبود ویتامین ها و مواد معدنی ب) ازدیاد برخی از مواد معدنی تقسیم می شود که در ادامه به بررسی این دو موضوع می پردازیم.
الف)کمبود ویتامین ها و مواد معدنی
مو به عنوان بافت نرم و همبند بدن محسوب می شود و از لحاظ ترکیب و ساختار شباهت زیادی به پوست و سایر بافت های همبند بدن دارد.موها و بافت های همبند برای رشد ، ترمیم و حفظ سلامت خود نیاز دارند تا از مواد مغزی همچون کلسیم،روی ، منیزیم ، منگنز ، روی و ویتامین هایی از قبیل A,B,C,E و پروتئین ها استفاده کنند.
ولی امروزه با گذشت زمان مواد غذایی کیفیت خود را به تدریج کاهش داده که در نتیجه ی آن کمبود مواد معدنی و ویتامین ها در بعضی از افراد دیده می شود.همچنین مصرف الکل ، انجام فعالیت های سنگین بدنی ، استعمال دخانیات و …باعث افزایش نیاز بدن به ویتامین ها و مواد معدنی شده است.
افرادی نیز در این میان هستند که به دلیل فقر ویتامین ها و مواد معدنی دچار ریزش مو می شوند که نیازمند آن هستند تا از مکمل های غذایی برای جبران کمبود های بدنشان استفاده نمایند.
نکته ای در این میان وجود دارد که بایستی تشخیص درست در مورد کمبود ویتامین ها بایستی صورت گیرد تا تجویز صحیح مکمل ها جهت بازگرداندن این ویتامین ها انجام شود که یکی از بهترین روش ها برای تشخیص کمبود ویتامین و مواد معدنی آنالیز مو می باشد و نیاز به یادآوریست که تشخیص نادرست یا مصرف خودسرانه بعضی دارو ها و مکمل ها نه تنها کمکی در امر ریزش مو نمی کند بدتر با نتیجه ی منفی روبه رو میشود.
ب)ازدیاد مواد معدنی و ریزش مو ها
ریزش مو به دلیل ازدیاد مس در بدن :
عنصر مس نقش های زیادی در بدن دارد و مشکل اصلی زمانی شروع می شود که مقدار این عنصر در بدن زیاد شود.
این عنصر در بدن جهت پیوند خوردن کلسیم به استخوان ها و بافت های همبند به منظور ساخت و ترمیم آن ها مورد نیاز است.
که شامل موارد زیادی همچون تاندون ها، رباط ها، پوست، مو، ناخن، شریان ها، و ریدها و غیره می شود. عدم توازن می تواند به پوکی استخوان و تقریبا به تمام مشکلات پوستی، تاندون ها، مو و ناخن ها دامن بزند.
در این میان افراد زیادی هستند که علت ریزش موی آنها ازدید مس می باشد و علاوه بر ریزش مو علائم دیگری که با ازدیاد مس در بدن همراه می باشد دیده می شود که این علائم عبارت است از ضعف و کمبود انرژی، سردرد، افسردگی، مشکلات جنسی.
ازدیاد مس یکی از دلایل اصلی در ریزش مو محسوبمی شود که بسیاری از پزشکان و متخصصان پوست و مو از این موضوع بی اطلاع هستند.
ریزش مو به دلیل ازدیاد آهن
یکی از عنصر های حیاتی برای بدن اهن می باشد که وظایف گوناگونی از قبیل تولید کاتالاز،تولید هموگلوبین و کمک به تولید انرژی و… را دارا می باشد.
امروزه به دلایل مختلفی همچون رژیم های غذایی متفاوت و گوناگون کمبود آهن در بدن به ندرت دیده می شود و در مقابل ازدیاد آهن هم در زنان و هم در مردان به وفور دیده می شود.
زیاد شدن آهن در بدن انسان باعث افزایش تولید رادیکال های آزاد شده که موجب کاهش ویتامین هایی که خاصیت آنتی اکسیدان دارند مانند ویتامینC,E و بعضی از ویتامین های دیگر همانند B6 و … می شود.با کاهش این ویتامین ها در بدن ریزش موها کم کم شروع می شود.
2.ریزش مو به دلیل کمبود پروتئین
مو از پروتئینی به نام کراتین ساخته شده است ما بایستی در برنامه غذایی روزانه خود مقدار مورد نیاز پروتئین با کیفیت مرغوب برای بدن را تامین کنیم تا موها به درستی تغذیه شوند.
کمبود پروتئین در برنامه غذایی و یا صرفا مصرف پروتئین های گیاهی مانند حبوبات و غیره که دارای پروتئینی با کیفیت مرغوب نمی باشند ریزش مو ها را به دنبال داشت.در آنالیز مو کمبود پروتئین با استفاده از میزان فسفر فهمیده می شود.
3.ریزش مو به دلیل مشکلات غده تیروئید
غده تیروئید هورمون های بسیار مهمی از جمله: T3, T4 ، تیروکسین، کلسیتونین و TSH ترشح می کند، این هورمون ها وظایف مهمی در بدن از قبیل تنظیم وزن، تنظیم سوخت و ساز بدن، ترمیم و بازسازی بافت های بدن و غیره ایفا می نمایند.
وقتی غده تیروئید کم کار باشد سبب کاهش سرعت متابولیزم بدن، خشک، نازک و شکننده شدن موها شده و در نهایت باعث ریختن موها می گردد، از طرفی دیگر به دلیل کند شدن سرعت متابولیزم بدن رویش مجدد موها نیز با سرعت کمتری روی می دهد که تدریجا باعث خالی شدن قسمت های مختلف سر می گردد.
از دلایل کم کاری غده تیروئید می توان به کمبود ید، منگنز، سلنیوم، ویتامین سی و سایر مواد مغذی که غده تیروئید جهت فعالیت خود به آن ها احتیاج دارد اشاره کرد.
در آنالیز مو نسبت کلسیم به پتاسیم بیانگر عملکرد غده تیروئید می باشد. همچنین می توان با انجام آزمایش های خون T3, T4, TSH وضعیت و میزان هورمون های غده تیروئید را بررسی نمود.
4.ریزش مو به دلیل کم کاری غدد فوق کلیوی(آدرنال)
غدد آدرنال (فوق کلیوی) 2 غده گرد به اندازه 3 الی 4 اینچ که هر کدام بالای هر کلیه قرار گرفته اند. این غدد برای ادامه بقاء حیاتی هستند، آن ها هورمون های مختلفی از جمله آدرنالین، کورتیزول، آلدوسترون، استروژن، تستسترون، پروژسترون ،DHEA و…. تولید کرده که نقش های مختلفی در بدن ایفا می کنند. بعضی از وظایف هورمون های تولید شونده توسط این غدد عبارتند از: فعال کردن سیستم فرار و گریز(سیستم مقابله با استرس)، تولید انرژی، افزایش قند خون، تنظیم قوای جنسی، تنظیم سوخت و ساز بدن و…
وقتی غدد آدرنال کم کار شوند متقابلا ترشح هورمون های نام برده شده نیز کاهش می یابند که باعث کاهش سرعت متابولیزم بدن میگردد که یکی از علایم آن ریزش مو می باشد. سایر علایم عبارتند از:
ضعف و خستگی زودرس، افسردگی، افت قند خون، کاهش فشار خون، کاهش مقاومت بدن در برابر بیماری ها، مشکلات جنسی، نیاز به خوابیدن بیش از حد و غیره
دلایلی که سبب تضعیف غدد آدرنال می شوند عبارتند از: مصرف بیش از اندازه شکر، الکل و نوشیدنی های کافئین دار، کمبود ویتامین ها و مواد معدنی که غدد آدرنال جهت فعالیت به آن ها احتیاج دارند مانند روی، سلنیوم، منیزیم، منگنز، ویتامین های سی، ای و گروه ب، ازدیاد مس، استرس و فشارهای روحی، کم خوابی و غیره
در آنالیز مو نسبت و میزان سدیم به پتاسیم بیانگر عملکرد غدد فوق کلیوی(آدرنال) می باشد. همچنین می توان با انجام آزمایش خون Saliva وضعیت غدد فوق کلیوی را بررسی نمود.
5.ریزش مو و عوامل ارثی در مردان:
در برخی از مردان با افزایش سن تبدیل هورمون تستسترون به دی هیدرو تستسترون افزایش می یابد که سبب طاسی و ریزش موها می گردد که اصطلاحا به آن ریزش موی مردانه گویند. با انجام آزمایش خون DHT می توان میزان این هورمون را بررسی نمود، همچنین در آنالیز مو زمانی که میزان سدیم و پتاسیم بالا و کلسیم و منیزیم پایین باشد بیانگر سرعت متابولیزم سریع بدن بوده، به عبارتی بیانگر فعالیت بیش از حد غدد تیروئید و آدرنال می باشد که در این حالت احتمال بالا بودن میزان هورمون DHT در بدن وجود دارد.
6.ریزش مو به دلیل کم خونی:
کم خونی سبب می شود خون که حاوی اکسیژن و مواد مغذی بوده به اندازه کافی به ریشه موها نرسیده و به مرور زمان ریشه موها تضعیف می گردند، علل شایع کم خونی می تواند کمبود ویتامین های E ,C ,B6 ,B12 ,Folic Acid باشد و با توجه به برنامه های غذایی به ندرت کمبود آهن نقشی در آن ایفا می نماید، در بسیاری از موارد، کم خونی به دلیل ازدیاد مس می باشد که سبب اختلال در متابولیزم آهن می شود که به اشتباه از سوی بسیاری از پزشکان با کم خونی فقر آهن اشتباه گرفته می شود. با انجام آزمایش خون CBC می توان وضعیت کم خونی را بررسی نمود.
تشخیص و درمان:
همان طور که گفته شد اولین و مهمترین گام در درمان، تشخیص علل ریزش مو می باشد، بدین منظور در کنار آزمایش خون از روشی بنام آنالیز مو استفاده میشود که با انجام آن ها اطلاعات کاملی درباره علل ریزش مو از قبیل میزان مواد معدنی در بدن، وضعیت متابولیزم پروتئین، وضعیت متابولیزم بدن و فعالیت غدد تیروئید و آدرنال و غیره بدست می آید و با بررسی اطلاعات بدست آمده می توان برنامه درمانی دقیقی که شامل مکمل های غذایی مناسب، برای تنظیم میزان مواد معدنی و ویتامین ها در بدن، انتخاب نوع مناسب از محلول های محرک رویش مو، تجویز گیاهان درمانی جهت کمک به تنطیم متابولیزم و میزان هورمون ها در بدن و غیره تنظیم کرد، که علاوه بر درمان ریزش مو و رویش مجدد موها، سبب تنظیم متابولیزم، افزایش انرژی و سلامت بدن نیز می گردد.